Source text in Spanish | Translation by Elke Vermeulen (#24470) |
En el libro La sociedad de la transparencia (2012), el filósofo surcoreano Byung Chul Han parte otra vez de la metáfora panóptica de Michel Foucault para desarrollar el concepto del panóptico digital. Se refiere a una nueva visibilidad total que permite ver todo a través de los medios electrónicos, empezando por la intimidad de cada persona. Esto abarca las redes sociales y herramientas de Google –Earth, Maps, Glass y Street View– y YouTube. La hiperconectada Corea del Sur tiene la velocidad de navegación por internet más rápida del mundo y es el laboratorio más osado de la sociedad de la transparencia, devenida en una especie de “tierra santa” del homo-digital, cuyo celular es una extensión de la mano desde la cual “explora” el mundo. El control panóptico de la sociedad disciplinaria funcionaba a través de la perspectiva lineal de la mirada desde una torre central. Los reclusos no se veían entre sí –ni divisaban al vigilante– y hubieran preferido no ser observados para tener algo de libertad. En cambio el panóptico digital pierde su carácter perspectivista: en la matrix cibernética todos ven a los demás y se exponen para ser vistos. El punto único de control que tenía la mirada analógica desaparece: ahora se observa desde todos los ángulos. Pero el control continúa –de otra manera– y sería aún más efectivo. Porque cada persona entrega a las demás la posibilidad de que su intimidad sea vista, generando una vigilancia mutua. Esta visión total “degrada a la sociedad transparente hasta convertirla en una sociedad de control. Cada uno controla a cada uno”, escribió el filósofo. (...) El ensayo La sociedad de la transparencia termina planteando que el mundo se desarrolla como un gran panóptico donde ningún muro separa el adentro del afuera. | In het boek De transparante samenleving (2012) werkt de Zuid-Koreaanse filosoof Byung Chul Han het concept van het digitaal panopticum nogmaals uit aan de hand van de panoptische metafoor van Michel Foucoult. Het digitaal panopticum houdt in dat de privésfeer van ieder individu steeds meer in de openbaarheid komt door middel van elektronische apparaten. Bijvoorbeeld via sociale netwerken, verschillende tools van Google - Earth, Maps, Glass en Streetview - en Youtube. Het altijd bereikbare Zuid-Korea heeft de snelste internetverbinding ter wereld en geldt als de meest vooruitstrevende proeftuin van de transparante samenleving. Het land heeft zich ontwikkeld tot een soort van ‘heilige grond’ voor de digitale mens. Voor deze mens is de mobiele telefoon een verlengstuk van zijn arm, een middel om de wereld te ‘ontdekken’. In de disciplinemaatschappij werd de panoptische controle gerealiseerd door middel van een opzichter die toezicht hield vanuit een centraal gelegen toren. De gevangenen zagen elkaar niet, noch konden zij de opzichter ontwaren. Het gevoel van bekeken te worden, zonder de ander te kunnen zien, ontnam hen de vrijheid om te doen en laten wat zij wilden. Bij het digitaal panopticum is er daarentegen geen sprake van zo’n eenzijdige waarneming: in de cyberwereld ziet iedereen elkaar en men kiest er bewust voor om gezien te worden. De opzichter verliest zijn monopolie op het houden van de controle: tegenwoordig kan iedereen elkaar bekijken, waar men zich ook bevindt. Echter is er nog steeds sprake van controle, alleen uit deze zich op een andere manier. En deze vorm zou zomaar eens nog effectiever kunnen zijn. Doordat ieder individu de ander laat meekijken in zijn of haar persoonlijke leven, ontstaat er een wederzijds toezicht. Deze volledige zichtbaarheid ‘degradeert de transparante samenleving tot een controlemaatschappij. Ieder individu houdt toezicht op de ander’, meent de filosoof. (...) Aan het einde van het betoog in De transparante samenleving wordt de mogelijkheid te berde gebracht dat de wereld zich aan het ontwikkelen is tot een groot panopticum. In dit panopticum zal geen enkele scheidingsmuur meer zijn tussen de privésfeer en de publieke sfeer. |